Đây là bản concerto duy nhất mà Sibelius đã viết, mặc dù ông đã sáng tác một số tác phẩm khác ở quy mô nhỏ hơn cho nhạc cụ độc tấu và dàn nhạc, bao gồm sáu bản Humoresque cho violin và dàn nhạc.

Một đặc điểm đáng chú ý của tác phẩm là cách mà một cadenza mở rộng cho nghệ sĩ độc tấu đảm nhận vai trò của phần phát triển trong chương đầu tiên lại là hình thức sonata. Donald Tovey đã mô tả chương cuối cùng là "sự phân chia đối với gấu Bắc Cực".[8] Tuy nhiên, ông không có ý định xúc phạm tác phẩm, vì ông tiếp tục: "Trong các hình thức concerto dễ dàng hơn rời rạc hơn do Mendelssohn và Schumann sáng tác, tôi chưa gặp một tác phẩm nguyên bản hơn, tuyệt vời hơn và thú vị hơn bản concerto cho violin của Sibelius".

Phần lớn tác phẩm lớn viết cho violin là hoàn toàn điêu luyện, nhưng ngay cả những đoạn rực rỡ nhất để chứng tỏ sự điêu luyện cũng vẫn xen kẽ với giai điệu của dàn nhạc. Bản concerto này nói chung là trong phạm vi giao hưởng thì hoàn toàn khác với các phần đệm nhẹ hơn, "nhịp nhàng" của nhiều bản hòa tấu khác. Violin độc tấu và tất cả các phần của dàn nhạc có vai trò nhau trong bản nhạc.

Các nhạc cụ

Concerto được viết cho violin độc tấu, 2 flutes, 2 oboes, 2 clarinets, 2 bassoons, 4 horns, 2 trumpets, 3 trombones, timpani và dàn nhạc dây.

Các chương nhạc

Giống như hầu hết các bản concerto, tác phẩm có ba chương:

I. Allegro moderato

II. Adagio di molto

III. Allegro, ma non tanto